O Czechowie dzieje dawniejsze…

Wesprzyj portal, udostępniając znajomym:

Czechów pojawia się w źródłach w roku 1326 w sumariuszu dokumentów dominikanów lubelskich jako „villa Czechówka”. W 1369 r. osada stała się własnością Stogniewa, właściciela tutejszego młyna. Miejscowość uzyskała od króla Kazimierza Wielkiego przywilej na przemiał wszelkich zbóż z okolicznych wsi, jedynie bez prawa mielenia słodu do produkcji piwa. Na początku XV w. dziedzicami wsi byli Janusz i jego brat Falisław (Chwalisław) herbu Jastrzębiec oraz ksiądz Marcin, proboszcz z Lublina wraz z siostrą Małgorzatą, posiadającą dobra w Snopkowie. Większość ziem, które w latach 1470—1489 zajmowały 470 ha (19,5 łana), była użytkowana przez kmieci. W tych czasach istniał młyn nad stawem na Czechówce. Za nim, na wzgórzu (obecnie osiedle Lipińskiego), na północ od rzeki stal zamek. Według opisu, budowla miała kształt murowanej dwukondygnacyjnej kamienicy z narożną basztą i piwnicami. Po przebudowie rezydencja zyskała charakter pałacu. Obok znajdowały się w XVII w. murowany spichlerz i stodoła.

W latach 1418—1422 dobra nabył Mikołaj Cebulka herbu Cielepała, sekretarz wielkiego księcia litewskiego Witolda. W imieniu właściciela majątkiem zarządzał Marcin Krza. Po śmierci Witolda w 1430 r. Cebulka wrócił do Korony i obejmuje stanowisko pisarza w sądzie ziemskim lubelskim. Około 1443 r. ożenił się z Brunetą, córką Jana z Wronowa, chorążego lubelskiego. Po bezpotomnej śmierci właściciela majątek przeszedł w ręce jego brata — Wojciecha, dziedzica folwarku Żydowskie (obecnie Hajdów). Po śmierci Wojciecha, Czechów wraz z folwarkiem Żydowskie i dwoma domami, dziedziczy jego córka Katarzyna, żona Mikołaja Nawojki z Wielogłów. Około 1470 r. majątek kupił Skarbek Piwko z Zastępowa herbu Habdank, następnie w 1474 r. nabył go Piotr Koniński z Witowic herbu Rawicz. W tym czasie Czechów był bardzo zasobną wsią z dworem, młynem i stawami. Tutejsi chłopi dorabiali się na handlu zbożem kupowanym od duchownych, pobierających należne kościołowi dziesięciny.

Pierwotnie granicami Czechowa były: od południa rzeka Czechówka, od której prawdopodobnie wzięła nazwę cała wieś, na wschodzie osada stykała się z dzisiejszą ulicą Lubartowską, na zachodzie ze Sławinkiem, a na północy ze wsią Choiny. W I poł. XVI w. na terenie istniejącego już w XV w. folwarku zbudowany został zamek. W latach 1531—1533 właścicielami majątku byli Jan Bychawski i Rafał Ożarowski. W 1671 r. nastąpiła przebudowa dworu obronnego na pałac, który już 10 lat później został zniszczony przez wojska kozackie. W XVIII w. pałac stal się własnością Tarłów. Był w tak bardzo złym stanie, że stał się przyczyną tragicznego wypadku. W 1870 r. na podstawie ukazu carskiego Czechów został darowany suwalskiemu gubernatorowi Arcimowiczowi. Następnie dzierżawcą majątku został Aleksander Doliński. W 1877 roku ruiny pałacu zostały rozebrane, a na ich miejsce wystawiono parterowy dworek. W 1885 r., po śmierci właściciela jego majątek przejął zięć — mąż córki Arcimowicza Marii — Mieczysław Zdzitowiecki. Tutaj urodziły się ich trzy córki: Zofia, Helena i Maria. Zdzitowieccy byli właścicielami Czechowa do 1906 r. W XIX w. z tego majątku wyodrębnione zostały: Lemszczyzna, Probostwo, Bielszczyzna. Następnie dzierżawcami majątku Czechów zostali Łabęccy. W 1916 r. część dzielnicy włączono w granice miasta. W 1935 r. z gruntów Czechowa wydzielono teren pod zabudowę osiedla mieszkaniowego Towarzystwa Osiedli Robotniczych oraz Spółdzielni Podoficerów, Legionistów i Pocztowców. Wybuch II wojny światowej uniemożliwił ich realizację.

Źródła:

S. Kuraś, Dzieje Lubelszczyzny. T. III. Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, Warszawa 1983.

S. Wojciechowski, A. Sochacka, R. Szczygieł, Dzieje Lubelszczyzny. T. IV. Osady zaginione i o zmienionych nazwach historycznego województwa lubelskiego, Warszawa 1986.

I. Kowalczyk, Zwiedzamy Lublin. Przewodnik, Lublin 2011.

Fragment mapy: „10920 @ Karte des Westlichen Russlands 1:100 000”, 1897, [http://igrek.amzp.pl/10920 – dostęp styczeń 2014]

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *