Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dopuszcza wyburzenie budynku Powszechnego Domu Towarowego „Sezam”. Jest to jeden z najbardziej wartościowych obiektów modernistycznej architektury Lublina. W związku z tą informacją „Modernizm w Lublinie” powziął działania zmierzające do ochrony planistycznej wyżej wymienionego obiektu.
Czy kultowy „Pedet” powinien zostać? By odpowiedzieć na to pytanie, przyjrzyjmy się samemu budynkowi, który wyczerpująco opisał p. Marcin Semeniuk – autor strony poświęconej architekturze modernistycznej w Lublinie – „Modernizm w Lublinie„:
„Budynek Powszechnego Domu Towarowego w Lublinie został zaprojektowany przez wszechstronnego lubelskiego architekta Tadeusza Witkowskiego w 1955 roku, a więc w momencie jeszcze obowiązującego, lecz konającego socrealizmu. Kubistyczna bryła budynku z charakterystyczną przeszkloną częścią wysuniętą poza obrys parteru potwierdzała kierunek nadchodzących zmian w polskiej architekturze. Jednocześnie w jego formie można doszukać się próby powiązania modernizmu międzywojennego z powojennym, pewnego rodzaju próby odzyskania architekturą straconego wojną i narzuconym socrealizmem czasu.
Witkowski na łamach „Architektury” określił formę budynku jako wynikającą z funkcji oraz posiadającą nowoczesny wyraz plastyczny. Nadwieszona na żelbetowej konstrukcji wspornikowej dwukondygnacyjna część osłania witryny domu handlowego przed oddziaływaniem słońca, a cofnięta przez to część parterowa umożliwia łatwiejsze zwrócenie uwagi potencjalnego klienta na wystawiony w witrynach towar oraz swobodną komunikację pieszą. W budynku PDT-u przewidziano 3 kondygnacje sal sprzedaży o łącznej powierzchni 3080 m², według ogólnie przyjętej zasady wynikającej z obserwacji, iż wyższe kondygnacje są rzadziej odwiedzane przez klientów. Na ostatniej, czwartej kondygnacji umieszczono dział administracyjny, który z czasem ustąpił celom handlowym. Za pomocą konstrukcji słupowej na siatce 7 x 8 m uzyskano wolny plan, pozwalający na przejrzystość i dowolne komponowanie sal sprzedaży. Zrezygnowano z powszechnie pojawiających się w domach towarowych wielkich próżni przecinających wszystkie kondygnacje, z uwagi na podłużny i płytszy kształt sal sprzedaży umożliwiający łatwiejsze doświetlenie. W zamian uzyskano skrócone ciągi obsługi, oszczędność kubatury i kosztów ogrzewania oraz zwiększenie bezpieczeństwa pożarowego. Komunikację pionową oparto o dwie klatki schodowe i dźwigi osobowe oraz jeden towarowy. O jakości projektu PDT-u może świadczyć nagroda przyznana przez ministra budownictwa w 1964 roku.
Zadbano również o odpowiednią dekorację budynku. Wystrój wnętrz wraz z specjalnie zaprojektowanymi dla PDT-u meblami przygotował architekt Jerzy Świdliński, zaś nad formą wystawiennictwa czuwał Bogdan Bogdanowicz. Gmach domu towarowego zyskał też neony podkreślające architekturę, umieszczone na „podniebieniu” nadwieszania oraz znaki towarowe PDT-u przy obu wejściach. Na skwerze przed głównym wejściem miała znaleźć się sadzawka z fontanną o trzech punktach wodotrysku, projektu Witkowskiego z 1969 roku. W sadzawce planowano umieszczenie zatopionej w lustrze wody betonowej misy z kameralną roślinnością. Całość zyskiwałaby nowego wyrazu po zmroku za sprawą podświetlenia.”
Niewątpliwie jest to budynek warty pozostawienia, choć wymaga delikatnego odrestaurowania, tak by nie naruszać pierwotnej konstrukcji, którą już dziś można uznać za zabytek minionej epoki.
Wnioski do planu o ochronę planistyczną budynku można składać do 26 listopada 2014 roku. Wzór wniosku można pobrać pod tym linkiem: http://www.um.lublin.pl/um/index.php?t=200&id=50726. Natomiast z treścią propozycji miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego można się zapoznać tutaj: http://bip.lublin.eu/um/index.php?t=210&id=225094.
Źródła:
Chrońmy budynek Pedetu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, [https://www.facebook.com/events/806537919388432/]
M. Semeniuk, POWSZECHNY DOM TOWAROWY CENTRUM „SEZAM”, [http://modernizmwlublinie.blogspot.com/2014/10/powszechny-dom-towarowy-centrum-sezam.html – dostęp listopad 2014]
Źródło do fotografii: H. Danczowska, Architekt Tadeusz Witkowski (1904 – 1986): kalendarium życia i twórczości, Lublin 2009, s. 189 – 192, [http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=105&from=&dirids=1&ver_id=&lp=3&QI= – dostęp listopad 2014]
Dodaj komentarz