Zasoby historyczne dzielnicy Głusk

Każda dzielnica miasta naszgo kryje za sobą ważne wydarzenia z przeszłości. Nie inaczej jest z tym stosunkowo młodem obszarem Lublina. Postanowiliśmy więc przedstawić jego walory historyczne.

Naszą wędrówkę zaczynamy od kościoła pw. Św. Jakuba Większego. Obiekt został wybudowany w latach 1786 – 90 przy drodze głównej do Lublina. Z wiadomości przez nas zasłyszanych wiemy że przez długi okres (ok. 60 lat) nie był on przykryty sklepieniem. Przed kościołem znajduje się dzwonnica wybudowana w 1890 roku w stylu neogotyckiem, a obok niej kostnica z polowy XIX wieku, w której do dziś żegna się wiernych zmarłych. W 1906 roku świątynia została przekształcona według projektu architekta Stefana Szyllera. Dobudowano wówczas zakrystię, prezbiterium, skarbiec i dwie kaplice. W latach 1925 – 1927 artysta Czesław Miklasiński wykonał polichromie wewnątrz kościoła, które do dnia dzisiejszego zdobią ową świątynię. Na uwagę zasługują szczególnie przedstawienia orłów przepasanych biało-czerwonymi szarfami. Przy tem należy jeszcze wspomnieć, że w odległych wiekach ten teren przeznaczony był na cmentarz, o czem świadczą wmurowane w ogrodzenie tablice, upamiętniające, trzy osoby z rodów Grabowskich i Strojnowskich. Niestety tablice te próżno jest w zupełności odczytać. Na tyłach kościoła znajduje się nagrobek Feliksa Strojnowskiego, zmarłego uczestnika powstania styczniowego, o którem posiadając stosowny materiał napiszemy wkrótce. Obok murowanego kościoła znajduje się dawna plebania późnobarokowa wybudowana w 1728 roku, a przebudowana w I poł XIX wieku.





Po drugiej stronie ulicy znajduje się cmentarz, założony w I połowie XIX wieku, w którym spoczywają dawni proboszczowie parafii. Należy tutaj wspomnieć że na terenie cmentarza, do czasu wybudowania kościoła murowanego, stał drewniany kościół, którego rozebrano.

Cały teren wyżej omówiony stanowił w czasach starożytnych posiadłość plebańską, co u Długosza w Liber Beneficiorum jest dokładnie opisane. Wówczas pleban miał także prawo do połowu ryb ze stawu abramowickiego, którego dziś próżno jest szukać. Jednakże dotarłszy do materjałów z Archiwum Akt Dawnych wiemy, że jeszcze w roku 1860 taki staw istniał tuż za kościołem. I dziś patrząc ze wzgórza plebańskiego widzimy rozległą równinę, porośniętą łąkami, co może świadczyć o istniejącym rozlewisku. Cały ten obszar widocznie głęboko zakorzenił się w umyśle mieszkających tu tubylców, gdyż w XIX wieku dla zaznaczenia posiadłości plebańskich nazwano go Abramowicami Kościelnymi. Nazwa ta przetrwała do obecnych czasów, jednakże dziś uznaje się że obszar ten jest integralny z dzielnicą Głusk.

Idziemy więc dalej na południe. Na delikatnym zakręcie widać jest przerwę w zabudowie, która świadczy o tem, że wkraczamy na tereny dawnego miasteczka Głusk, w którem sporą część wśród mieszkańców stanowili Żydzi.
Po lewej stronie mijamy Dom Kultury w Głusku, zbudowany w 1966 roku, w roku Tysiąclecia Państwa Polskiego. W głębi za tym budynkiem w latach 20. XX wieku znajdowała się karczma „Bawarnia”.

Skręcamy w ulicę Handlową. Przy niej znajduje się młyn z lat 1922 – 1925, wybudowany przez Teofila Skoczkowskiego i Aleksandra Łukasika. Niedaleko młyna, przy ul. Miętowej stała niegdyś synagoga żydowska, która popadła w ruinę za czasów okupacji, a dziś nie ma po niej już śladu.

Idąc dalej ulicą Głuską (dawniej Lubelską) mijamy pomnik postawiony sumptem mieszkańców w 1973 roku, który upamiętnia miejsce formowania się 3 Dywizji Artylerii Przeciwlotniczej II Armii Wojska Polskiego w połowie 1944 roku.

Po drugiej zaś stronie ulicy mijamy budynek gminy Głusk, której do niedawna siedzibą była ta dzielnica Lublina. Obok tego budynku znajduje się stary drewniany dom, w którem rezydował niegdyś burmistrz miasta Głuska. Miasto Głusk założył w 1688 roku Tomasz Kazimierz z Drzewisk Głuski h. Ciołek, podstoli lubelski na mocy przywileju wydanego przez Jana III Sobieskiego. Tak więc zostało ono ulokowane przy dawnym trakcie z Lublina do Wysokiego, zwanym Lubelskim lub Skrzyneckim (druga nazwa utrzymała się w przekazach ustnych do dzisiaj). Po powstaniu styczniowem miasteczko to jak wiele w Polsce, zostało zdegradowane do rangi osady.

Obok domu burmistrza znajduje się dawny ratusz, tzw. „murowaniec”, którego wspaniałą i wiernie wykonaną replikę możemy dziś obserwować w Muzeum Wsi Lubelskiej. Budynek ten został wzniesiony prawdopodobnie w XVII wieku.


Skręcamy w ulicę Zdrową. Na rozdrożu ul. Zdrowej i drogi do Wilczopola widzimy budynek szkoły, w którem dziś znajduje się przedszkole. Został on zaprojektowany przez znanego międzywojennego lubelskiego architekta – Bogdana Kelles-Krauzego. Szkołę zbudowano w 1928 roku, a dużą część funduszy na ten cel przekazał ówczesny właściciel Abramowic – Henryk Sachs.

W głębi ulicy Zdrowej, za przychodnią znajduje się dawny żydowski cmentarz z przełomu XVII i XVIII w. W 1995 roku odsłonięto tam pomnik, poświęcony pamięci 28 Żydów i miedzy innymi rodziny Zajfsztajn zamordowanych przez hitlerowców 19 kwietnia 1942 roku. Jednakże po dawnym cmentarzu nic nie zostało, jedynie dwa fragmenty macew, widoczne na fotografji.







Wracamy na ulicę Głuską. Naprzeciwko skrzyżowania z ulicą Zdrową widzimy dom drewniany prawdopodobnie z końca XIX wieku. Jest to już nieliczna pozostałość po dawnej zabudowie miasteczka.

Temat tej dzielnicy niewątpliwie wymaga jeszcze dokładniejszego opracowania, co na łamach niniejszego magazynu będziemy czynić.
[mappress mapid=”6″]