Dawne archiwum powstańcze – Kościół i klasztor OO. Kapucynów

Wesprzyj portal, udostępniając znajomym:

Budowa lubelskiego klasztoru, czwartego budynku zakonu kapucynów w Polsce (tuż po Warszawie, Krakowie i Lwowie), miała miejsce w latach 1726-1733 z inicjatywy marszałka wielkiego litewskiego, księcia Pawła Karola Sanguszko i jego małżonki Marianny z Lubomirskich. Kwestią projektu budowli zajął się warszawski architekt – Karol Bay, który rozrysował kościół w stylu klasycyzującego baroku toskańskiego, nawiązującego wyglądem do pierwowzoru świątyni zakonu, znajdującej się we Włoszech, nie pomijając elementów klasztoru warszawskiego. Jedyna równica przejawia się w stylistyce Kaplicy Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny, która wykazuje cechy neogotyckie. Lubelski klasztor pierwotnie posiadał 9 ołtarzy, jednak po przemianach i wojnach, do dnia dzisiejszego przetrwało 7 z nich. Obrazy, które je ozdabiają są autorstwa holenderskiego malarza – Petera van Roya.
Działalność duszpasterską klasztor rozpoczął 16 sierpnia 1733 roku, kiedy z rąk biskupa Jana Feliksa Szaniawskiego odbyła się konsekracja świątyni. Spokojne lata służby Bogu i wierzącym przerwał rok 1750, w którym zmarł główny fundator kościoła. Na cześć jego pamięci stworzono oddzielną kaplicę z ołtarzem, gdzie później spoczęła część rodziny samego księcia Sanguszko. By okazać wdzięczność za postawienie kościoła, kapłani po śmierci marszałka codziennie odprawiali msze w jego intencji.
W kolejnych latach odbyło się kilka istotnych inicjatyw, m. in.: stawianie kaplicy pod wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny w latach 1857-1860, ufundowanej przez Jadwigę Bielską i Annę Jezierską. Następnie gwardian lubelskich kapucynów – ojciec Prokop Leszczyński wyszedł z zamiarem stworzenia rzeźby Matki Boskiej. Na przełomie wieków XVIII i XIX w klasztorze miało miejsce siedem kapituł prowincjonalnych biskupów. Dodatkowo przy kościele funkcjonowało studium filozoficzno-teologiczne zakonu.

Kościół OO. Kapucynów. Pocztówka z ok. 1909 roku,wykonana na podstawie najstarszego zdjęcia z 1874 roku, autorstwa Wandy Chicińskiej. Źródło: bc.wbp.lublin.pl
Kościół OO. Kapucynów. Pocztówka z ok. 1909 roku,wykonana na podstawie najstarszego zdjęcia z 1874 roku, autorstwa Wandy Chicińskiej. Źródło: bc.wbp.lublin.pl

Działalność duszpasterska została zawieszona w latach powstania styczniowego, kiedy przekształcono kościół na archiwum powstańcze. Zaś w roku 1864 po decyzji cara o kasacie klasztorów, zamknięto lubelską świątynie kapucynów, a zakonników wywieziono do Łomży. Powrót kapłanów do Lublina stał się możliwy dopiero 1 lipca 1919 roku, gdzie prężnie działali do kolejnego burzliwego okresu w historii Polski – II wojny światowej.
Dnia 25 stycznia 1940 roku hitlerowcy aresztowali zakonników, osadzając ich na Zamku Lubelskim, by następnie przekazać kapłanów do obozów: najpierw w Sachsenhausen, a potem w Dachau. Sam kościół służył wtedy armii niemieckiej. Po wojnie mieściło się tam ponownie studium filozoficzno-teologiczne, zaś część budynku została przejęta przez władze państwowe na internat szkolny i sklepy. Kapucyni w pełni odzyskali klasztor dopiero w roku 1987, gdzie od 2010 mieści się służba ponowicjatu.
Klasztor posiada wiele bezcennych zabytków sztuki. Jednym z nich jest obraz „Sen Leszka Czarnego”, którego autor pozostaje nieustalony. Dzieło nawiązuje do historii powstania miasta Lublina. Pierwotnie płótno przechowywane było w kolegiacie św. Michała na Starym Mieście, która nie dotrwała do dnia dzisiejszego. Kolejny cenny eksponat to poliptyk autorstwa Krzysztofa Kubiaka z roku 1999, przedstawiający Błogosławionych Męczenników kapucyńskich z okresu II wojny światowej: Fidelisa Chojnackiego, Symforiana Duckiego, Aniceta Koplińskiego, Henryka Krzysztofika i Floriana Stępniaka. Świątynia na Krakowskim Przedmieściu w Lublinie zawsze była miejscem szczególnego kultu tych światłych osób.

Bibliografia:
W. Hermanowicz, Monografia architektury kościoła oo. Kapucynów pw. św. Piotra i Pawła w Lublinie, „Roczniki Humanistyczne” 1970, t. 18, z. 5.
J. Kowalczyk, Architektura sakralna między Wisłą a Bugiem w okresie późnego baroku, [w:] Dzieje Lubelszczyzny, t. 6, Między wschodem a zachodem, cz. 3, Kultura artystyczna, pod red. T. Chrzanowskiego, Lublin 1992.
J. Żywicki, Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *