W południowej stronie Rynku, pod numerem 12 stoi dom z pięknymi, późnorenesansowymi ozdobami okiennymi.Najstarszy zapis dotyczący tego budynku pochodzi z 1512 roku. W tym czasie właścicielem kamienicy był Andrzej Sadurka, rajca miasta Lublina (od jego nazwiska początkowo kamienica nazywała się „Sadurczyńską”). Około 1533 roku właścicielem stał się Jan Domrat, kupiec, burmistrz lubelski, mąż Anny Sadorkówny (wówczas kamienicę nazywano „Domratowską”). Pod koniec XVI wieku budynek objęła w posiadanie rodzina Krętków. Jedna z przedstawicielek tej familii – Katarzyna, kamienicę tą wniosła w posagu Sebastianowi Konopnicy, rajcy i burmistrzowi miasta. Prawdopodobnie to oni na przełomie XVI i XVII wieku dokonali jej wspaniałej przebudowy. Po śmierci Sebastiana Konopnicy, właścicielami budynku zostali Kieremowicze. Była to rodzina ormiańska osiadła również w Zamościu. W połowie XVIII wieku kamienicę przejęli Zdziarscy, którzy przeprowadzili jej remont. W XIX wieku ciągle zmieniający się właściciele nie jęli się żadnych napraw, co doprowadziło do ruiny attykę i III piętro budynku. W związku z tym w połowie tego stulecia ta część kamienicy została rozebrana.
Nie sposób jest wspomnieć o mianie jakie nadano temu budynkowi w samym XIX wieku. Wówczas często, choć jak okazuje się błędnie nazywano go kamienicą Sobieskich. Podawano wtedy informację, jakoby na początku XVII wieku właścicielem domu Rynek 12 był Marek Sobieski – wojewoda lubelski i ojciec przyszłego króla Jana. Istnieje także domniemanie, że w tej kamienicy, w 1610 roku zatrzymali się car Wasyl Szujski z braćmi Dymitrem i Iwanem, kiedy wzięci w niewolę przez Żółkiewskiego byli wiezieni na sejm do Warszawy. W 1703 roku podobno przebywał tutaj król Szwecji Karol XII, a w 1707 car Piotr Wielki. Renowację budynku przeprowadzono tuż przed II wojną światową, w latach 1938 – 1939, podczas generalnej odnowy kamienic przy Rynku. Wówczas dokonano nadbudowy III piętra kamienicy, wg. projektu architekta Czesława Dorii-Dernałowicza. Dzisiejszą elewację kamienica nr 12 otrzymała w 1954 roku podczas kolejnych prac renowacyjnych. Wtedy dokonano gruntownej konserwacji i rekonstrukcji dekoracji rzeźbiarskiej. Splot nieoczekiwanych wydarzeń roku 1958 doprowadził jednak do niesamowitych odkryć. Poważna awaria sieci wodociągowej spowodowała podmycie fundamentów i popękanie murów nośnych kamienicy, tak więc potrzebna była natychmiastowa interwencja. Podczas prowadzonych prac zabezpieczających, odsłonięto we wnętrzu kamienicy szereg nieznanych elementów jej dawnego wystroju. Po zerwaniu podsiębitki w pomieszczeniach frontowych na pierwszym i drugim piętrze ukazały się profilowane i rzeźbione belki stropowe. Na jednej z nich była wycięta data
1597
(rok budowy stropu), a na gmerku i belce środkowej inicjały:
S.K.,
które mogły wskazywać na Sebastiana Konopnicę. W filarach międzyokiennych odsłonięto wspaniałe, dekorowane kolumny. Ich kapitele ozdobione są plastycznie modelowanymi skrzydlatymi główkami puttów, natomiast dolna część kolumn oraz przyległe pilastry pokryte są bardzo płasko rzeźbioną dekoracją.
Zewnętrzne ozdoby okienne zostały wykonane z pińczowskiego wapienia. Czas ich powstania jest bliżej nieokreślony. Wiadomo, że w opisie kamienicy z 1614 roku znalazło się określenie:
kamienica nowa, malowana z oknami z ciosanego kamienia.
W zwieńczeniu nadproży okien pierwszego piętra wkomponowano 3 medaliony. Na środkowym medalionie umieszczony jest gmerk zbliżony do herbu Lubicz, a nad nim litery KK (dotyczą Katarzyny Konopnicowej), natomiast pozostałe dwa przedstawiają wizerunki Sebastiana Konopnicy i Katarzyny Kretkówny (Konopnicowej). Czym Katarzyna Konopnicowa zasłużyła sobie, aż na dwa medaliony? Otóż, jak dowiedziono, środkowy medalion uwieńcza czas, gdy po śmierci Sebastiana Konopnicy (1608), Katarzyna dokończyła remont kamienicy. Bibliografia: I. Kowalczyk, Zwiedzamy Lublin. Przewodnik, Lublin 2011. H. Gawarecki, Cz. Gawdzik, Lublin i okolice. Przewodnik, Warszawa 1980. Lublin- Przewodnik, Lublin 1958. Ilustrowany Przewodnik po Lublinie, Lublin 1931, [http://polona.pl/item/1676916/2/ – dostęp luty 2015]
Dodaj komentarz