Kilka słów o lubelskiej Katedrze

Wesprzyj portal, udostępniając znajomym:

Historia tego miejsca rozpoczyna się w roku 1582, kiedy do Lublina przybyli jezuici. Dwaj zakonnicy Stanisław Warszewicki i Szymon Wysocki zamieszkali początkowo w domu wikariuszy kolegiaty św. Michała. Następnie przenieśli się do kamienicy tuż przy murze miejskim, która należała wówczas do Andrzeja Tęczyńskiego, wojewody bełskiego. Lecz było to rozwiązanie tymczasowe.

Rozpoczęły się poszukiwania placu pod budowę świątyni. Duże zagęszczenie kamieniczek spowodowało, że  niemożliwe było wybudowanie kościoła w obrębie murów miejskich, toteż wystąpiono do króla Stefana Batorego o zgodę na postawienie świątyni poza miastem. W latach 1586-1604 trwały prace budowlane. Wybudowano wówczas kościół oraz kolegium,według projektu architektów włoskich Jana Mario Bernardoniego oraz Józefa Bricciego. Budowle wykonano w stylu barokowym. W 1604 roku dokonano konsekracji kościoła, której dokonał biskup krakowski Bernard Maciejowski. To wtedy przyszłej katedrze nadano tytuł św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty.

W zespole architektonicznym jezuitów na przestrzeni ich działalności znajdowało się dobrze funkcjonujące kolegium, biblioteka, drukarnia ( od 1780 roku, gdzie drukowano m. in. jezuickie kalendarze), apteka oraz seminarium dla kleru diecezjalnego (od 1675 roku).

W 1752 stało się wielkie nieszczęście. W kamienicy położonej na Starym Mieście wybuchł ogromny pożar, który w następstwie objął kościół oraz zabudowania klasztorne. Świątynia uległa dużemu zniszczeniu. Ocalała jedynie kaplica pw. św. Stanisława Kostki, absyda ze sklepieniem, ołtarz główny oraz obrazy Franciszka Lekszyckiego.

Przy odbudowie świątyni wprowadzono wiele zmian. Przekształcono m.in. wnętrze świątyni. Nawy boczne zamieniono na kaplice, dobudowano również zakrystię. Na ścianach w miejscu sztukaterii pojawiły się freski autorstwa Józefa Jana Mayera. Wszystkie prace prowadzone były pod nadzorem ks. Franciszka Koźmińskiego h. Poraj.

Niestety zbyt długo jezuici nie nacieszyli się odbudowanymi przybytkami. 15 listopada 1773 roku ogłoszono w naszym mieście decyzję wydaną przez Klemensa XIV o kasacie zakonu. W związku z tym majątek przejęła Komisja Edukacji Narodowej. Następnie budynki przejęli oo. Trynitarze, jednakże trudna sytuacja finansowa zmusiła ich do opuszczenia kompleksu. Zaborcy zrobili ze świątyni skład zboża, czego efektem była dewastacja wyposażenia oraz dekoracji malarskiej.

Nadzieja na polepszenie się stanu kościoła nadeszła wraz z 1805 rokiem kiedy to wydzielono z diecezji chełmskiej, diecezję lubelską. To wówczas kościół, znajdujący się nieopodal murów miejskich postanowiono przeznaczyć na katedrę (z łac. miejsce gdzie “tron” ma biskup). Rozpoczęto restaurację kościoła, która w sumie trwała kilka lat. Nad całością prac czuwał Antoni Corazzi. Po zakończeniu prac, w 1826 roku ordynariusz lubelski Józef Dzięcielewski przeniósł stolicę biskupią z Krasnegostawu do Lublina.

POCZ_U_8071
Widok na Archikatedrę. Pocztówka z ok. 1915 roku. Źródło: bc.wbp.lublin.pl

 

Prace renowacyjne trwały praktycznie przez cały wiek XIX. Przerwał je dopiero wybuch I wojny światowej. Jednak podczas jej trwania budynek nie uległ zniszczeniu. Inaczej sprawa miała się w czasie II wojny światowej. 9 września 1939 roku, podczas największego bombardowania Lublina Niemcy zrzucili na świątynię ok. 10 bomb. Zburzone zostało sklepienie nad zakrystią akustyczną i portyk. Kolejne bombardowanie miało miejsce w czasie obrony Lublina z 17 na 18 września.Zniszczeniu uległa jedna z wież, fronton, a cała świątynia została częściowo spalona.

Po ustaniu wojny, rozpoczęto zbiórkę funduszy na odbudowę kościoła. W 1945 roku, po objęciu przez bp Mariana Fulmana katedry Lubelskiej, podjęto kroki ku jej odbudowie. 5 września 1945 roku odbyło się pierwsze zebranie organizacyjne Komitetu Odbudowy Katedry Lubelskiej. Zaczęto organizować koncerty religijne . Wraz z Komitetem zbiórkę datków prowadził Państwowy Bank Rolny . Pod koniec kolejnego roku KOKL zebrał w sumie 3 mln 193 tys. zł. Rok po powołaniu Komitetu udało się pokryć katedrę blachą miedzianą i odbudowano zburzoną wieżę. Podjęto też przygotowania do odnowienia frontonu i odbudowy zakrystii akustycznej.   Renowację ukończono w 1951 roku. Nad całością czuwał arch. Czesław Gawdzik. To wtedy przywrócono świątyni sześciokolumnowy portyk, nawiązując tym samym do projektu Antoniego Corazziego. W latach 1952 – 1956 Eugeniusz Czuchorski i Władyslaw Cholewiński dokonali konserwacji malowideł ściennych, a także zrekonstruowali polichromię w zakrystii akustycznej.

Bibliografia:

I. Kowalczyk, Zwiedzamy Lublin. Przewodnik, Lublin 2011.

Odbudowa Katedry Lubelskiej, „Gazeta Lubelska”, 1945 nr 217.

Odbudujmy Katedrę!, „Gazeta Lubelska”, 1945 nr 249.

K. Dębiński, Przewodnik dla zwiedzających kościół katedralny lubelski, Lublin 1912. [ http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=3251&from=&dirids=1&ver_id=&lp=15&QI= – dostęp marzec 2015]