Plac Litewski, zwany kiedyś Placem Musztry ma niesamowitą przeszłość. Dziś, kiedy ważą się losy jego przebudowy uznaliśmy za potrzebne przywołać z otchłani przeszłości niektóre, ważne dla społeczeństwa wydarzenia. Plac Litewski swoją nazwę zawdzięcza temu, iż to na nim miała obozować szlachta litewska, przybyła na sejm unijny.
Przed wieloma laty, za panowania Zygmunta Augusta, odbyła się na nim wielce podniosła uroczystość. W trakcie trwającego sejmu unijnego, do Lublina przybył książę pruski – Albrecht II Fryderyk Hohenzollern. 19 lipca 1569 roku to właśnie na tym placu odbył się tzw. II hołd pruski. Ceremonia była wzorowana na tej krakowskiej z 1525 roku. Na placu ustawiono tron, na którym zasiadł Zygmunt II August, w koronie na głowie, z berłem i złotym jabłkiem w dłoniach. Zebrali się tam też duchowni i świeccy dostojnicy Litwy i Korony, rycerstwo oraz tłum mieszkańców Koziego Grodu. Albrecht, w całej swej doniosłości ukląkł i z chorągwią w ręku wyrecytował rotę przysięgi lennej.
Niespełna sto lat po tym wydarzeniu, część Placu Musztry zmieniła swoje oblicze. W 1653 roku jak podaje Maria Ronikierowa w Ilustrowanym Przewodniku po Lublinie, ksiądz Mikołaj Świrski, biskup Cytreński, Kustosz Gnieźnieński, Sufragan i Oficjał Chełmski, w pobliżu dzisiejszego pomnika Unii Lubelskiej wzniósł kościół, klasztor i szpital dla OO. Bonifratrów. Kościół erygowany został przez biskupa krakowskiego, Piotra Gębickiego w 1654 roku. Nadano mu wówczas wezwanie Bożego Ciała. Frontem był zwrócony do ulicy Radziwiłłowskiej, a w jego otoczeniu powstał przyklasztorny ogród oraz cmentarz. Niestety zabudowania nie przetrwały licznych wojen. Pożary tak zniszczyły budynki, że w 1820 roku OO. Bonifratrzy opuścili swoją siedzibę i zajęli do 1839 roku pusty klasztor OO. Reformatów (dzisiejszy browar przy ul. Bernardyńskiej), po czym przenieśli się do kościoła św. Mikołaja na Czwartku, gdzie przebywali aż do kasaty zakonu w 1864 roku. Po wyprowadzce OO. Bonifratrów, rozebrano zabudowania klasztorne i kościół, a cmentarz i ogród zamieniono na obszerny plac. Jak wyglądał sam kościół możemy zobaczyć na obrazie „Pożar Lublina” w kościele Dominikanów.
Dzisiejszy pomnik Unii Lubelskiej wzniesiono staraniem Stanisława Staszica w 1826 roku. Wcześniej na jego miejscu, stał inny obelisk rzekomo przedstawiający postacie Władysława Jagiełły i Jadwigi i pamiętający czasy Unii. Ze względu na sąsiedztwo zabudowań bonifraterskich nazywano go pomnikiem „Pod Bonifratrami”. Jednakże w czasie rozbiórki zabudowań klasztornych został uszkodzony, tak więc podjęto decyzję o jego zniszczeniu.
Od 1891 roku na naszym placu Litewskim stał sobór (Rosjanie część placu pod jego budowę zabrali już w 1877 roku), który wcisnął się, jak cierń, w samo serce miasta. Przesłonił sobą pałac Radziwiłłowski, wysunął się na pierwsze miejsce. W latach 20. określano go jako „brzydka myśl” albo „szpecąca twarz”. Dlatego postanowiono go rozebrać. Dokonano tego w latach 1924 – 25, a materiał z rozbiórki przeznaczono na budowę Domu Żołnierza (Więcej: O rozbiórce soboru).
Bibliografia:
Adam Andrzej Witusik, Hołd Pruski w Lublinie w 1569 roku, W: Lublin w dziejach i kulturze Polski, pod red. T. Radzik, A. Witusik, Lublin 1997.
M. Ronikierowa, Ilustrowany Przewodnik po Lublinie, Lublin 1901.[ http://polona.pl/item/1398402/21/ – dostęp sierpień 2015]
H. Gawarecki, O dawnym Lublinie. Szkice z przeszłości miasta, Lublin 1974.
Pocztówki: http://bc.wbp.lublin.pl
Dodaj komentarz