W dzisiejszej części dzielnicy Głusk, dawniej w Abramowicach Kościelnych, znajduje się kościół pw. Św. Jakuba Większego i Aniołów Stróżów.
Historia parafii Abramowice sięga 1398 roku, kiedy to Sieciech z Grodźca, dziedzic tej wsi i pobliskiego Wilczopola za zgodą biskupa krakowskiego Piotra Wysza wystawił kościół drewniany i uposażył ustanowionego przy nim plebana. Dostał on także prawo połowu ryb w stawie abramowickim. Dokument fundacyjny podpisano 15 sierpnia tegoż roku. Wtedy parafia posiadała 3 wezwania – Trójcy Świętej, Najświętszej Marii Panny oraz Świętego Jakuba.
W 1565 roku pojawiły się pierwsze wzmianki, że parafia i kościół są pod wezwaniem świętego Jakuba Większego Apostoła. Wtedy także pojawił się pierwszy opis drewnianego kościoła. Dość lakoniczny opis przedstawiał jak parafia przetrwała burzliwy okres reformacji. Wówczas stan kościoła był bardzo zły. Nie było szkoły ani domu dla wikariusza. Istniejąca dzwonnica była zniszczona, a dom plebana zapadł się. Cmentarz nie był ogrodzony. W wizytacji po 30 latach opisano drewnianą świątynię, dość zniszczoną przez czas. Pojawiły się też informacje dotyczące jej wnętrza. Okazuje się, że posiadała wewnętrzne malowidła. Miała dwa ołtarze – jeden duży główny i mały. W środku kościoła umieszczony był rzeźbiony krzyż z figurą Chrystusa. Świątynia posiadała trzy okna, od północy przylegała do niej zakrystia. Od zachodu przylegała do niej kryta gontem dzwonnica. Cmentarz był otoczony parkanem, na nim znajdowała się pokryta również gontem drewniana kostnica. Na przeciw kościoła, od południa, był dom plebana. Posiadał on 2 ogrzewane pomieszczenia. Dom dla drugiego księdza znajdował się po drugiej północnej stronie kościoła. Od zachodu do stawu przylegała szkoła.
W 1595 roku plebanem w Abramowicach był Szymon Belina. Utrzymywał on jednego księdza, a także nauczyciela szkoły parafialnej i kantora.
Kolejna wizytacja miała miejsce w 1603 roku. Drewniany kościół był skromny i niewielki. Jego sufit był pokryty malowidłami. Posiadał oszklone okna. Poza ołtarzem głównym posiadał drugi mniejszy ołtarz. Na belce u góry opisano rzeźbiony krzyż z figurą Chrystusa. Istniały tak zwane „ławki hańby” osobne dla mężczyzn i kobiet. Być może były ty miejsca pokuty. W wizytacji zawarto też informację, że pleban abramowicki założył w parafii bractwo miłosierdzia.
W 1674 roku wybudowano nowy drewniany kościół, który konsekrował biskup krakowski Michał Oborski. Jego fundatorem był Samuel Gruja.
Podczas kolejnej wizytacji w 1748 roku dowiadujemy się, że kościół do 1674 roku był pod władaniem protestantów. Był w bardzo złym stanie. Zapisano, że posiadał organy. W świątyni były już wtedy 3 ołtarze. Stary i pozłacany wielki ołtarz Przemienienia Pańskiego, po prawej stronie ołtarz Najświętszej Marii Panny, oraz po lewej św. Antoniego z Padwy.
Wizytacja z 1781 roku wyjaśnia powody postawienia nowej murowanej świątyni. W 1764 roku parafię objął opieką nowy pleban. Wtedy to kościół został wyremontowany. Lecz w 1781 roku świątynia była już w złym stanie. Ściany, wiązania i dach były spróchniałe. Zauważono, że budynek zapadł się pod ziemię. W związku z tym podjęto decyzję o budowie nowej świątyni. Pleban na ten cel postawił dwa piece do wypalania cegły i wapna oraz szopę, gdzie dokonywano produkcji. Jak się okazuje istniejącą świątynię rozebrano wcześniej, gdyż groziła zawaleniem. Na okres przejściowy postawiono coś na kształt namiotu. Organistą w tym czasie był 24 letni Klemens Wilczyński.
Pomiędzy 1786 a 1796 rokiem obecnie istniejący kościół wystawił własnym kosztem hrabia Wincenty Jezierski – prałat, prepozyt kolegiaty św. Michała w Lublinie, scholastyk kamieniecki, prepozyt kocki i pleban abramowicki. W 1796 roku nowo-wybudowaną świątynię konsekrowano. Dokonał tego Wojciech Skarszewski, biskup chełmsko-lubelski. Ustanowił tym samym rocznicę konsekracji na 15 niedzielę po Zielonych Świątkach. W tym też czasie hrabia Trembiński, diakon lubelski i infułat zamojski, rozpisał stały fundusz dla wikariusza.
Obecny cmentarz grzebalny założono w I połowie XIX wieku.
Świątynia od początku swojego istnienia nie miała obecnego kształtu. Jedynie fronton przypominał ten współczesny. Nie posiadała nawy tylnej oraz wieży. Kościół nie posiadał też przedsionka. Był pokryty gontowym dachem, który na przełomie lat 70 i 80 XIX wieku uległ zniszczeniu. Wówczas to zastąpiono go blachą.
W 1890 roku powstało ogrodzenie kościoła, a wraz z nim ozdobne wejście z dzwonnicą, które istnieje do dziś. Wtedy wybudowano także kostnicę.
Ok. roku 1900 ołtarz główny stanowił wizerunek rzeźby ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa (dziś znajduje się w lewym ołtarzu). Jest też mały obraz św. Michała Archanioła malowany na blasze. Posiadał wówczas 3 tablice poświęcone pamięci zmarłych. Jedna jest z drzewa dębowego i wspominała miejscowego plebana ks. Mikołaja Kotarskiego. Druga w zachrystii to tablica fundatora hr. Wincentego Jezierskiego. Trzecim był niewielki obraz, przedstawiający Matkę Boską Różańcową, sprowadzony z Włoch i ofiarowany przez członka rodziny właścicieli Abramowic – Walerię Grabowską.
Kościół uzyskał współczesny wygląd w 1906 roku, kiedy według projektu Jana Szyllera powiększono go o dwie boczne kaplice, prezbiterium i dwie zakrystie. Ściany wzmocniono filarami, przebudowano również sklepienie. Całość pokryto nowym dachem. Wszystko odbyło się dzięki staraniom proboszcza Jana Szpryngiera.
W latach 1925 – 1927 na ścianach świątyni pojawiła się secesyjna polichromia autorstwa Celestyna Miklasińskiego. W ostatnim czasie odbywa się właśnie ich konserwacja, którą pokryły w głównej mierze środki unijne lecz także datki parafian. Ponad chórem pozostawiono malowidło z końca XVIII wieku z przedstawieniem św. Cecylii.
Źródło:
Monografia ilustrowana kościołów rzymsko-katolickich w Królestwie Polskiem. Z. 1 – Z. 7 / red. Kazimierz Broniewski, Warszawa 1900 [dlibra.kul.pl/dlibra/docmetadata?id=1066&from=pubstats – dostęp marzec 2018]
Strona parafii pw. Św. Jakuba Większego [http://www.glusk.diecezja.lublin.pl/historia.htm – dostęp marzec 2018]
Lublin. Historia dzielnic, pod red. Jacka Chachaja, Huberta Mącika i Dominika Szulca, Lublin 2017.
Dodaj komentarz