Chedery w Lublinie

Wesprzyj portal, udostępniając znajomym:

Chedery istniały w latach 1864-1915, aczkolwiek ich sieć podlegała w poszczególnych latach znacznym wahaniom. Były to religijne szkółki żydowskie.

W sensie administracyjnym chedery żydowskie były zjawiskiem trudno poddającym się kontroli władz carskich. Znaczna ich część funkcjonowała bowiem bez wymaganego zezwolenia. W wielu przypadkach funkcjonowały one nielegalnie i jako tajne – były likwidowane przez władze policyjne. Sprawę stanu ich sieci ukazuje poniższa tabela nr 1. Za interesujący należy uznać fakt pojawienia się w chederach uczennic. Świadczą o tym dane statystyczne z lat 1891-1912.


ROK
LICZBA CHEDERÓWLICZBA DZIEWCZĄTLICZBA CHŁOPCÓWOGÓŁEM
186514481481
187729b. danychb. danych562
189039b. danychb. danych653
18913865232684
189244792104896
189443721106827
18984156697663
19003913482041552
19018411343981532
19039614002601660
190418214003021702
190510619202402160
190610116712191890
190710115641911755
19091018512341085
19109935723883960
19118721162972413
191244689100789
Tabela 1. Chedery żydowskie w Lublinie w latach 1865-1912

Carskie władze oświatowe bacznie obserwowały działalność chederów w Lublinie. Nadzorowano ich pracę nie tylko poprzez wizytację, zwracano się też do nauczycieli szkół rządowych, by obserwowali poczynania mełamedów. Nie było to zadanie łatwe, o czym świadczy pismo nauczyciela dwuklasowej szkoły elementarnej żydowskiej, który stwierdził, że „nie jest w stanie ustalić liczby chederów, gdyż ich właściciele zlikwidowali obowiązujące wywieszki i przenieśli szkółki w inne miejsca, tak iż trudno je odnaleźć. Warto zwrócić uwagę, że wymagania związane z otwarciem chederu, stawiane przez władze oświatowe nie były wysokie. Domagano się jedynie podania do kuratora ONW, zaświadczenia wystawionego przez uznawanego przez władze rabina o kwalifikacjach religijnych i językowych kandydata, świadectwa niekaralności, protokołu komisji o przyznaniu lokalu na cheder oraz zobowiązanie kandydata do nauczania języka rosyjskiego.

Wizytacje chederów dowodziły jednak, iż w żadnym z nich nie było spisu uczniów i rozkładów lekcji, dzienników klasowych oraz spisów ocen z poszczególnych przedmiotów. Zachowane dane wskazują, iż większość chederów liczyła niewielu uczniów. Do rzadkości należały takie, w których uczestniczyło w zajęciach 20-30 dzieci. 

Artykuł przygotowany przez p. Ewę Majewską w ramach praktyk.

Źródło:

APL DS 2470, k. 8.

APL AML 5842 (cała teczka)

APL DS 2470. Deło o chederach w gorodie Lublinie 1907-1913.

APL DS 2469, k. 11 i nast.: APL AML 5878, 5879, 5880, 5881, 5882.

R. Kucha „Szkolnictwo Lublina w latach 1864-1915 : zarys dziejów”, Lublin 1995.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *