W Lublinie, szczególnie tym powojennym osiedliła się społeczność romska.
Jedną z nich byli Lowarowie. Przybyli oni w 1951 roku do Lublina, ponieważ jeden z członków tej rodziny – Wasyl, założył firmę kotlarską i poszukiwał terenu do działalności. Ich siedzibą stała się mała działka na Bronowicach i poniemiecki barak. Placyk był jednym rumowiskiem, a na środku straszył wielki dół po bombie. Był tak głęboki, że przy zebranej w nim wodzie, mógł utopić się dorosły człowiek.
Barak był on zbyt mały by pomieścić aż 19 rodzin. Więc kupili kilka konnych wozów. I tak zaczął się ich okres urzędowania. Palili ogniska, sadzili tam drzewka, budowali baraki. A gdy Wasyl założył u siebie telefon, w mig zaczęli dostawać zamówienia na roboty kotlarskie.
Osiedlenie się Cyganów wywołało wśród okolicznych mieszkańców spore zaniepokojenie i brak zaufania. Najszybciej zasymilowały się dzieci, które chodziły do lubelskich szkół. Jednak z czasem lubelska społeczność przyjęła ich z ufnością. Bywało, że sąsiedzi przychodzili posłuchać śpiewów przy ognisku. Telefon Wasyla był też dostępny o każdej porze dnia i nocy, gdyby np. potrzeba było wezwać pogotowie.
Później szefował nimi Lacy Michaj. To w Lublinie swoje początki miał zespół taneczno-muzyczny „Roma” też były w Lublinie, a przez lata rodzimi muzycy i soliści występowali w nim, m.in. Wit Michaj. Co ciekawe, gwiazda lubelskiej operetki Ewa Tabaczewska, była żoną jednego z synów Lacego. Z kolei żona innego Michaja śpiewała w chórkach z Budką Suflera.
Osiedlisko cygańskie na Bronowicach padało ofiarą innych szczepów cygańskich. Jednej nocy dwukrotnie podpalano ich baraki.
Lowarowie przebywali w Lublinie do końca lat 70. W roku 1976 zmarł Lacy Michaj. Od tego czasu wszyscy Lowarowie stopniowo zaczęli emigrować do Szwecji. W kraju pozostali jedynie członkowie zespołu „Roma”, którzy w 1978 roku wyjechali na tournee do Finlandii i już do Polski nie powrócili.
W naszym mieście mieszkały również rody Michajów, Łakatoszów, Kopaczów.
Źródło:
R. Wiśniewski, Za dużo na jedno życie, Kamena 1971 nr 17 [https://biblioteka.teatrnn.pl/Content/10608/Za_duzo_na_jedno_zycie.pdf – dostęp listopad 2022]
Post Dariusza Prażmo [https://www.facebook.com/groups/uroczy.lublin/permalink/6328631800500218 – dostęp listopad 2022]
