Zapewne zastanawia Państwa dlaczego nadałem taki tytuł temu artykułowi. Kamienica stoi w centrum, nie jest opuszczona, śmiem twierdzić, że nawet wypełniona po brzegi, ale o jej historii, przynajmniej w dostępnych mi źródłach, opracowaniach jest niewiele. Trzeba czytać między wierszami.
W jednym z PRL-owskim przewodniku odnalazłem, że wybudowano ją na początku XX wieku. Działka, na której stoi była niegdyś połączona z posesjami o dzisiejszym numerze 51 i 49. Jeszcze w 1873 roku właścicielem majątku był Aleksander Stopczyk. Po jego śmierci cały majątek przejęła córka Dorota Piotrowska. Na początku XX wieku nastąpił podział działki, z której wyodrębniono Krakowskie Przedmieście 49, 51, 53 oraz Krótką 3. Prawdopodobnie kamienica nr 53 powstała wcześniej niż w 1906 roku, kiedy to wzniesiono nr 51.
Z dostępnych wzmianek prasowych wynika, że nie miała ona specjalnego przeznaczenia. Były tam prywatne mieszkania, jak i działalności. Najbardziej „przedsiębiorczy” rzecz jasna był parter i pierwsze piętro.
Jeszcze przed odzyskaniem niepodległości, w marcu 1918 roku widniało obwieszczenie biura ubezpieczeń od ognia. Tutaj znajdowała się reprezentacja na okupację austriacką. W obwieszczeniu możemy przeczytać:
Na całym obszarze okupacji austriackiej, należna od ubezpieczonych składka ogniowa pobierana jest z początkiem roku bieżącego za rok ubiegły 1917. Wszyscy ubezpieczeni winni uiszczać składkę w miastach do Kasy Magistratu, w innych zaś miejscowościach do urzędu gminnego. Każdy bez wyjątku płatnik otrzymuje od tych urzędów imienne pokwitowania.
Na mocy obowiązującej ustawy, od płatników ociągających się z uiszczeniem składki ogniowej, będzie ona pobierana z zastosowaniem środków egzekucyjnych oraz z grzywną i kosztami.
Fundusze tworzące się z poboru składki ogniowej, przelewane są co miesiąc z kas powiatowych do Kasy Głównej Zarządu Ubezpieczeń w Warszawie i do kasy Reprezentacji w Lublinie, skąd uskuteczniane są wypłaty pogorzelowe.
Składkę należną uiszcza się w okupacji austriackiej w walucie koronowej, w której też uskuteczniane są wypłaty wynagrodzeń pogorzelowych.
Wypłaty wynagrodzeń pogorzelowych dokonane już dotychczas na sumę przeszło 2.500.000 rubli. Wypłaty te trwają nadal bez przerwy.
Wszelkich wyjaśnień w sprawie pogorzeli i poboru składki ogniowej udzielają na miejscu oddziały Instytucji Ubezpieczeń Wzajemnych (biura powiatowe p.p. Taksatorów).
Była tutaj też reprezentacja Zarządu Związku Floriańskiego. Organizowała w Lublinie zjazdy Ochotniczych Straży Ogniowych.
W 1921 roku w mieszkaniu nr 1 istniał Salon Mód J. Kowalewskiej. W reklamie polecał najnowsze wyroby, tworzone wg mody paryskiej. W szczególności kapelusze, które szyto w istniejącej tam pracowni. W tym też roku mieściło się tutaj Koncesjonowane Biuro „Wiedza” A. Kozaneckiego. Załatwiało pisanie podań, próśb, rekursów, deklaracji kasowych, umów prywatnych i listów. Zajmowało się także tłumaczeniami i przepisywaniem maszynowym tekstów w językach obcych, a także uczyło pisania na maszynie.
W 1935 roku „Ekspress Lubelski i Wołyński” zawiadamiał o otwarciu w kamienicy przy Krakowskim Przedmieściu 53 i rogu Krótkiej restauracji „Kresówka”:
W czasie okupacji, w 1942 roku na czwartym piętrze, prowadzono zapisy na trzymiesięczne kursy przygotowawcze do egzaminu czeladniczego oraz kartę rzemieślnika z zakresu krawiectwa Kazimiery Dobrowolskiej. Wykładane miały być: krój, organizacja warsztatu, prawo rzemieślnicze, kalkulacje i księgowość.
Tuż po II wojnie światowej w tym budynku zainstalował się Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. Funkcjonował tutaj kilka miesięcy, aż do zmiany siedziby do ogólnopolskiego Resortu Bezpieczeństwa Publicznego. Tymczasem funkcjonariusze WUBP przenieśli się na ul. Krótką 4. Natomiast na parterze znajdował się sklep LSS.
Źródło:
Nowy Głos Lubelski, 1942 nr 151 [http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/publication/9784/edition/7058/content – dostęp sierpień 2024]
Głos Ludu : pismo Polskiej Partii Robotniczej. R. 2, 1945 nr 5 [https://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/publication/99480/edition/96198 – dostęp sierpień 2024]
Ziemia Lubelska, 1918 nr 123 [http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=15504&from=&dirids=1&ver_id=&lp=17&QI= – dostęp sierpień 2024]
Express Lubelski i Wołyński, 1935, nr 32 [http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=20909&from=&dirids=1&ver_id=&lp=6&QI= – dostęp sierpień 2024 ]
Głos Lubelski : pismo codzienne : [organ prasowy endecji lubelskiej Narodowej Demokracji], 1921, R. 8, nr 70 [http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=18409&from=&dirids=1&ver_id=&lp=2&QI= – dostęp sierpień 2024]
Głos Lubelski : pismo codzienne : [organ prasowy endecji lubelskiej Narodowej Demokracji], 1921, R. 8, nr 72 [http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/docmetadata?id=18502&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI= – dostęp sierpień 2024]
Kronika Powiatu Zamojskiego, 1918 nr 11, [http://cyfrowa.biblioteka.zamosc.pl/dlibra/docmetadata?id=1476&from=publication – dostęp sierpień 2024]
Krakowskie Przedmieście 49, [https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/krakowskie-przedmiescie-49-w-lublinie/ – dostęp sierpień 2024]
Krakowskie Przedmieście 51, [https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/krakowskie-przedmiescie-51-w-lublinie/ – dostęp sierpień 2024]
Dodaj komentarz