Czym była prażucha?

Prażucha (a także psiocha, lemieszka) to potrawa o wielu znaczeniach i różnorodnych sposobach przygotowania, co czyni ją interesującym przykładem kulinarnym. Jest to danie, które w zależności od regionu i tradycji może mieć różne składniki i formy, a nazwa odnosi się do kilku zbliżonych potraw. Jak zauważa Barbara Falińska, „każda potrawa może być semantycznym odpowiednikiem drugiej, ale każda z nich może być również inaczej definiowana” (Falińska, 1991). Prażucha ma aż cztery podstawowe znaczenia, które różnią się składnikami i technikami przygotowania:

1. Gęsta potrawa z mąki i ziemniaków – Przygotowywana z mąki pszennej, żytniej lub gryczanej, którą rzuca się na wrzącą wodę, a następnie dodaje ugotowane ziemniaki. Efektem jest gęsta, lepiąca masa o bogatym smaku.
2. Gęsta potrawa z ugotowanych ziemniaków z mąką – W tym wariancie gotowane ziemniaki są mieszane z mąką, tworząc gęstą konsystencję, która może być podawana na ciepło.
3. Placki lub kotlety z ziemniaków i mąki – Z ugotowanych ziemniaków i mąki formuje się placki lub kotlety, które następnie są smażone na patelni, nadając im chrupiącą skórkę.
4. Słone ciasto z prażonego jęczmienia lub otrąb – W tej wersji, do ciasta dodaje się prażony jęczmień, otręby pszenne, kaszę manną oraz mąkę, tworząc suchą i cienką potrawę, często o słonym smaku.

Przykłady z różnych regionów Polski pokazują, jak różnorodna jest prażucha. W powiecie tomaszowskim mówi się o „mące pszennej sypanej na gotowaną wodę i smażonej na gęsto w baniaku”, natomiast w powiecie zamojskim przygotowuje się ją, „prażąc mąkę na wodzie z dodatkiem omasty, słoniny, mleka lub oleju”. W Dobrynce (powiat bialski) prażucha to ziemniaki prażone z odrobiną mąki, a w Milanowie (powiat parczewski) prażucha przybiera formę placków smażonych z ziemniaków i mąki.

W powiecie kraśnickim spotykamy się z jeszcze inną wersją prażuchy, w której prażony jęczmień dodawany jest do ciasta, tworząc cienkie, suche i słone placki smażone na patelni.

Każdy z tych przykładów pokazuje, że prażucha, choć pod wieloma względami podobna, może być przygotowywana na różne sposoby, w zależności od dostępnych składników i lokalnych tradycji. To potrawa o bogatej historii, która wciąż zachowuje swoje miejsce w polskiej kuchni regionalnej.

Prosimy mieszkańców regionów o przysyłanie nam na skrzynkę redakcja@ryneklubelski.pl dokładnych przepisów, chcemy je publikować na łamach magazynu.

Źródło:

Prace Filologiczne, 2022 [https://wuw.pl/data/include/cms//Prace_Filologiczne_2022_77.pdf]