Lublin przed powstaniem styczniowym był największym skupiskiem ludzi młodych. Byli to głównie uczniowie, a także osoby zatrudnione w handlu i rzemiośle. Przez to szybko w naszym mieście pojawili się przywódcy kółek patriotycznych tacy jak Jan Kurzyna, czy Władysław Daniłowski.
Jak pisał pan profesor Ryszard Bender w IV tomie Rocznika Lubelskiego, jedno z pierwszych zajść miało miejsce 15 stycznia 1861 roku. Po sklepach, cukierniach innych tego typu miejscach zostały rozrzucone kartki z prośbą, odezwą o zamianę szyldów. Podejrzenie padło na młodzież gimnazjalną i miejscowych urzędników. Dwa dni później wybito szyby w kilku mieszkaniach w Lublinie, lecz sprawców nie schwytano.
21 stycznia 1861 roku uczniowie gimnazjum śpiewali w kościele Kapucynów pieśni religijno -patriotyczne. Tego samego dnia ci sami uczniowie zostali zaczepieni przez miejskiego policjanta Bronisława Dudzińskiego. Mieli się oni rzekomo naigrywać z niego i demonstrować swój patriotyzm. Policjant chciał ich zatrzymać, ale przeszkadzało mu w tym zbiegowisko mieszkańców miasta. Po tym incydencie wprowadzono szereg obostrzeń dotyczących lubelskiej młodzieży. Postanowiono nie dopuścić do podobnych wydarzeń, które mogłyby spowodować nawet większe rozruchy.
I tak, zakazano im udawania się do innych kościołów niż tych, gdzie są przeznaczone dla nich nabożeństwa. Zakazano im przebywania w kawiarniach, miejscach gry i innych lokalach. Zabroniono im noszenia w domu ubrań cywilnych. Na czapkach pojawiły się nazwiska i klasy, a nauczyciele mieli regularnie nawiedzać domy uczniów i pilnować czy prowadzą właściwy styl życia. Ale to nie wszystko.
Pod koniec stycznia wzmożono patrole na ulicach Lublina. Ale to nie odstraszyło lubelskiej młodzieży. Zmieniono tylko sposób dokuczania rosyjskim władzom. Postawiono na petardy. Na początku lutego wybuchło ich kilka na Krakowskim Przedmieściu i przy Jezuickiej. Jednak najciekawszą akcję przeprowadzono 8 lutego. Wtedy to petardę ustawiono na gzymsie domu ks. Czechowicza proboszcza prawosławnego. Podobno wybuch był najsilniejszy ze wszystkich.
Źródło:
R. Bender, Pierwsze wystąpienia patriotyczne młodzieży lubelskiej w r. 1861, W: Rocznik Lubelski IV, Lublin 1961.
