Piaski to jedno z najstarszych przedmieść Lublina, którego początki sięgają XV wieku, kiedy funkcjonowały jako wieś. W XVIII wieku przekształciły się w jurydykę królewską, stając się integralną częścią dynamicznie rozwijającego się miasta.
Nazwa „Piaski” pochodzi od piaszczystych gleb charakterystycznych dla tego obszaru. W 1774 roku na terenie Piask istniało 28 posesji, z czego 18 należało do Żydów, którzy prowadzili tam pięć browarów. Od 1755 roku aż do połowy XIX wieku miasteczko było nazywane Kazimierzem, na cześć króla Kazimierza Wielkiego, znanego z przychylności wobec społeczności żydowskiej.
Centralnym punktem Piask był czworoboczny rynek, obecnie znany jako plac Bychawski, gdzie odbywały się targi bydła i jarmarki końskie. Dzięki położeniu przy trakcie bychawskim, Piaski szybko się rozwijały, zyskując rangę miasteczka.
W 1864 roku na miejscu drewnianej bożnicy z XVIII wieku wzniesiono murowaną synagogę. Po II wojnie światowej budynek ten został rozebrany, a na jego miejscu powstał kościół polskokatolicki pw. Wniebowzięcia NMP.
W 1916 roku Piaski zostały włączone w granice Lublina, a nazwa dzielnicy Za Cukrownią upowszechniła się po jej włączeniu do miasta.
Jurydyka (z łac. iuridicus – prawny) to obszar położony w obrębie miasta królewskiego lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie, wyłączony spod jurysdykcji władz miejskich i podlegający odrębnej administracji oraz sądownictwu. Właścicielami jurydyk byli zazwyczaj magnaci, szlachta lub instytucje kościelne. Na tych terenach często rozwijały się struktury konkurencyjne wobec miejskich, takie jak jarmarki czy warsztaty rzemieślnicze niezrzeszone w cechach, co prowadziło do napięć z władzami miejskimi.
Źródła:
