Teatr Miejski w Lublinie w 1924 roku. Trzy lata pod dyrekcją Józefa Grodnickiego

Na rogu dzisiejszych ulic Narutowicza i Kapucyńskiej działał (i działa) Teatr Miejski, którego scena stała się jednym z najważniejszych ośrodków teatralnych w Polsce wschodniej. W 1924 roku mijały właśnie trzy lata od momentu, gdy teatr przeszedł z rąk prywatnych w posiadanie miasta i powierzono go w zarząd Józefowi Grodnickiemu – byłemu aktorowi scen warszawskich, który wkrótce nadał mu zupełnie nowy rozmach.

Od prywatnej sceny do miejskiej instytucji

„Trzeci rok mija od chwili, gdy gmach teatru lubelskiego, będący własnością prywatnego konsorcjum, przeszedł w ręce miasta” – pisała Ilustracja Iskry w 1924 roku.
Pod kierownictwem Grodnickiego teatr nie tylko utrzymał wysoki poziom artystyczny, ale także zdobył ogólnopolskie uznanie. Na jego scenie gościli wybitni aktorzy polscy, a sami lublinianie – jak zauważał autor artykułu – okazali się „pilnymi uczniami sztuki scenicznej”.

Repertuar lubelskiej sceny obejmował dramaty, komedie, operetki i wodewile, a jego poziom – jak podkreślała prasa – „niczym nie ustępował repertuarom scen stołecznych”.
W sezonach letnich zespół występował m.in. w Krynicy, gdzie zdobywał uznanie krytyków z Warszawy, a wielu artystów, którzy zaczynali pod okiem Grodnickiego, wkrótce trafiało do teatrów lwowskich, krakowskich, poznańskich i warszawskich.

Lubelska scena z wielkimi nazwiskami

W 1924 roku teatr dysponował już blisko 60-osobowym zespołem artystycznym. Wśród aktorów dramatycznych i komediowych wymieniano nazwiska takie jak Stanisław Knake-Zawadzki, Michalina Laska, Helena Uszyńska, Maria Makarczyk-Wasilewska, Zofia Hartmanowa, Helena Sokołowska, Helena Orlikówna, Ryszard Wasilewski (pełniący także funkcję reżysera), Zygmunt Regra, Bolesław Orliński i Julian Łuszczewski.

Dział operetkowy reprezentowali: Janina Szymulska, Maria Bańkowska, Karolina Józefowiczowa, Józef Józefowicz (reżyser), Bronisław Romaniszyn i Aleksander Ołędzki.

Nad 28-osobową orkiestrą teatralną batutę dzierżył Wiktor Jaworski – muzyk, który czuwał nad stroną muzyczną przedstawień.

Opieka miasta i „teatr kresowy”

Teatr Miejski pozostawał pod szczególną opieką Magistratu Lubelskiego oraz Komisji Teatralnej, w której zasiadali przedstawiciele Uniwersytetu Lubelskiego, środowisk artystycznych i organizacji społecznych. Władze miasta postrzegały teatr nie tylko jako miejsce rozrywki, lecz także jako instytucję kultury o charakterze narodowym.

Co istotne, teatr lubelski nie ograniczał się jedynie do działalności lokalnej. Już w 1924 roku zapowiadano tournée po Wołyniu – w duchu idei „teatru kresowego”, który miał docierać z polską kulturą na wschodnie ziemie II Rzeczypospolitej. W tym samym czasie zespół odwiedzał także Radom, „odnawiając więzy artystyczne z lat ubiegłych”.

Sezon 1924 i „Kaligula” Rostworowskiego

Repertuar teatru był niezwykle bogaty. W sezonie 1924 jego największym wydarzeniem miała być sztuka „Kaligula” autorstwa Karola Huberta Rostworowskiego, przygotowana – jak podkreślała prasa – „pod okiem autora”. Dla lubelskiej sceny było to potwierdzenie jej znaczenia na mapie polskiego teatru – scena prowincjonalna stawała się miejscem ważnych premier i debiutów.

Źródło:

Ilustracja Iskry. Bezpłatny dodatek tygodniowy ilustrowany 1924, nr 6