W 1990 roku powstała jedna z najciekawszych instytucji kulturalnych w Lublinie. Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN od tamtej pory jest nie tylko miejscem prezentacji sztuki, ale także ważnym centrum edukacyjnym i badawczym i ma niezwykle fascynującą historię.
Instytucja powstała w czasie wielkich zmian społecznych, politycznych i gospodarczych w Polsce. Pierwszą premierą były „Wędrówki niebieskie”, które miały miejsce 11 maja 1990 roku, w sali teatralnej znajdującej się w Bramie Grodzkiej. Twórcami tego przedstawienia byli Witold Dąbrowski, Renata Dziedzic (obecnie Rzepecka), Grzegorz Linkowski, Tomasz Pietrasiewicz i Jerzy Rarot. Wszyscy oni mieli doświadczenie związane z lubelskim teatrem studenckim końca lat siedemdziesiątych i lat osiemdziesiątych.
Teatr NN powstał jako reakcja na niezgodę i sprzeciw wobec nieprawdziwego życia w teatrze skupionym tylko na sobie. Twórcy teatru, odchodząc od wcześniejszej sytuacji i mając poczucie głębokiego kryzysu, zaczęli marzyć i myśleć o stworzeniu czegoś zupełnie innego. W tym okresie do zespołu dołączył Grzegorz Rzepecki.
W 1991 roku, ze względu na katastrofalny stan Bramy Grodzkiej, teatr został przeniesiony do Lubelskiego Centrum Kultury. W 1992 roku Teatr NN powrócił do Bramy Grodzkiej, która stała się jego stałą siedzibą. Brama Grodzka, zwana niegdyś Bramą Żydowską, była miejscem, które przed wojną otwierało drzwi do dziś nieistniejącego miasta żydowskiego. Po wojnie Brama Grodzka zaczęła popadać w ruinę. Teatr NN, stając się gospodarzem Bramy, podjął się zadania odbudowy tego miejsca i zachowania pamięci o jego historii. W latach późniejszych, Teatr NN angażował się w różne działania pozateatralne, takie jak Galeria Teatru NN czy spotkania literackie. Teatr stał się również miejscem spotkań i rozmów na temat historii i kultury, a także miejscem, gdzie można było doświadczyć sztuki w różnych formach.
W 2004 roku, w sąsiedztwie siedziby Teatru NN, zapalono „wieczną lampkę”, która pali się dzień i noc. Jest to jedna z ostatnich ocalałych w Lublinie, przedwojennych latarni ulicznych. Świecąc przez całą dobę, przypomina o żydowskim mieście i jego mieszkańcach. W 2006 roku, Ośrodek stał się gospodarzem Trasy Podziemnej, w której stworzył opowieść o rozwoju Lublina od chwili jego narodzin. Zwiedzanie zaczyna się pod Trybunałem Koronnym. W 2008 roku instytucja przejęła i uratowała od zniszczenia starą drukarnię. To z tej drukarni zrodziło się w Lublinie nowe miejsce kultury – „Dom Słów” a wraz z nim program poświęcony książce, jej historii ale też literaturze i poezji. W 2015 roku, na 25-lecie Teatru NN, powstał projekt „Lublin. 43 tysiące”, dedykowany mieszkającej kiedyś w Lublinie społeczności żydowskiej. W ramach projektu organizatorzy chcieli ocalić pamięć o każdym z mieszkańców Miasta Żydowskiego.
To tylko niektóre z wielu fascynujących aspektów historii Teatru NN. Jeśli jesteście zainteresowani dowiedzeniem się więcej, polecam odwiedzić ich stronę internetową lub, jeśli jesteście w Lublinie, odwiedzić teatr osobiście.
Żródła:
„Teatr NN – Kalendarium – Teatr NN”. Teatrnn.pl. Dostęp 21 lipca 2023. https://teatrnn.pl/kalendarium/wydarzenia/teatr-nn/
„Teatr NN obchodzi 25 urodziny”. dziennikwschodni.pl. Dostęp 21 lipca 2023. https://www.dziennikwschodni.pl/lublin/teatr-nn-obchodzi-25-urodziny,n,1000017940.html