W drugiej połowie XIX wieku, Elizówka była folwarkiem, który należał do Dóbr Kozłówka. W 1905 roku, folwark stał się własnością hrabiego K. Zamoyskiego i obejmował 97 dziesięcin gruntów. W tamtym czasie, na terenie folwarku znajdował się jeden budynek, w którym mieszkało 70 osób – 50 rzymskokatolików, 5 prawosławnych, 12 Żydów i 3 luteranów.
Przechodząc do współczesności, na terenie Elizówki zachowało się wiele budynków z końca XIX i początku XX wieku. Są to obiekty murowane, które pełniły różne funkcje – od mieszkalnych po gospodarcze. Wśród nich znajduje się rządcówka z 1896 roku, spichlerz z 1892 roku, stodoła, obora, stajnia, kuźnia, czworak, studnia i fragment ogrodzenia. Wszystkie te budynki są zgrupowane wokół centralnego podwórza gospodarczego. Niektóre z nich zostały wyremontowane i przekształcone, aby sprostać potrzebom Doświadczalnego Zakładu Rolniczego. Niestety, dawna rządcówka jest w złym stanie technicznym i wymaga generalnego remontu.
Zespół budynków jest usytuowany około 150 metrów na zachód od głównej szosy Lublin – Niemce. Dojazd do niego prowadzi aleją, która jest pozostałością po niezachowanym parku krajobrazowym z przełomu XIX i XX wieku. Na terenie dawnego folwarku znajduje się cmentarz z I wojny światowej, który obecnie jest wykorzystywany jako plac dla bydła. W pobliżu znajduje się również kapliczka przydrożna.
Po II wojnie światowej, na gruntach poparcelacyjnych, powstała wieś o charakterze ulicówki. Główna droga wiejska została wytyczona równolegle do szosy głównej, w odległości około 200-250 metrów. Na terenie wsi wzniesiono szereg identycznych domów dla byłych pracowników folwarcznych. Do dziś zachowało się kilkanaście takich domów, niektóre w niewiele zmienionym stanie, inne bardziej lub mniej przekształcone. Są to domy murowane z cegły ceramicznej, nietynkowane (lub otynkowane później), wzniesione na planie zbliżonym do kwadratu, nakryte dachami dwuspadowymi. Wszystkie domy są usytuowane szczytem w stosunku do drogi i miały pierwotnie charakter mieszkalno-gospodarczy.
Oprócz tych historycznych budynków, w Elizówce można znaleźć również typowe dla całego regionu współczesne budownictwo mieszkalne i gospodarcze. Zapraszam do odwiedzenia tej urokliwej wsi i odkrywania jej historii na własną rękę!
Dziś przede wszystkim znana jest z Giełdy Elizówka. To rynek hurtowy zarządzany przez Spółkę Lubelski Rynek Hurtowy S.A. (LRH S.A.). Giełda rozpoczęła swoją działalność 1 września 2000 roku.
Giełda Elizówka jest najdalej wysuniętym na wschód Rynkiem w Unii Europejskiej. Na niej swoje powierzchnie handlowe wynajmuje około 160 firm. Głównymi produktami, jakie można tam dostać, są świeże warzywa i owoce, artykuły spożywcze, warzywa i owoce mrożone, pieczywo, nabiał, mięso, wędliny i ryby.
Giełda Elizówka jest otwarta również dla sprzedawców i nabywców samochodów, motocykli i innych pojazdów. W każdą niedzielę odbywa się tam Giełda Samochodowa.
Źródła:
Rynek i zakupy hurtowe | Giełda Elizówka
Elizówka, [https://www.niemce.pl/gmina/miejscowosci-w-gminie/n,159045,elizowka.html – dostęp marzec 2024]
Dodaj komentarz