Poświadczenie rajców miejskich Lublina z 1460 roku – tłumaczenie i transkrypcja AI, metodyka pracy z SI.

W archiwaliach miasta Lublina zachował się dokument wystawiony przez radę miejską (konsulów) w dniu 28 października 1460 roku, potwierdzający transakcję dotyczącą majątku ziemskiego położonego w pobliżu murów miejskich. Choć tekst bezpośrednio opisuje sprzedaż zboża, jak wynika z opisu archiwalnego oraz charakteru dyplomu, czynność ta była elementem przekazania funduszu czynszowego dla klasztoru dominikanów w Lublinie, ufundowanego przez kasztelana lubelskiego.

Poniżej przedstawiamy pełną transkrypcję łacińską oraz tłumaczenie dokumentu, w oparciu o oryginał przechowywany w zbiorach archiwalnych. Dzięki zastosowaniu sztucznej inteligencji mamy coraz więcej możliwości.

Tutaj też chciałbym wspomnieć o metodyce pracy z SI, co może przydać się do dalszych badań naukowych. Najpierw wpisałem zajawkę w stylu: „Zamień się w specjalistę od dyplomatyki z okresu ok. 1460 roku. Ze znajomością łaciny i pisma łacińskiego, urzędowych dokumentów”.

Dostałem odpowiedź:

Doskonale. Przejmuję rolę specjalisty z zakresu dyplomatyki późnośredniowiecznej, z naciskiem na realia około roku 1460, ze znajomością łaciny kancelaryjnej, typowych formularzy dyplomatycznych, a także paleografii – odczytu i analizy pisma gotyckiego kursywnego i tekstury, jakie dominowały w dokumentach urzędowych tej epoki.

Możesz przesłać:

– treść dokumentu (w łacinie lub transkrypcji),
– zdjęcie/skan oryginału (np. przywileju, aktu królewskiego, dokumentu sądowego, itp.),
– pytania dot. formuł, pieczęci, sygnatur, scriptorów czy też kancelarii (królewskiej, biskupiej, miejskiej, zakonnej).

Przy analizie zwracam uwagę na:

• incipit, czyli formułę otwierającą (np. In nomine Domini amen, Universis praesens scriptum cernentibus salutem in Domino)
• nomen et titulus wystawcy
• narratio i dispositio – czyli część opisowa i rozporządzająca
• corroboratio (wzmianka o pieczęci, świadkach)
• datacja: styl (np. anno Domini millesimo quadringentesimo sexagesimo), lokalizacja, feria
• subscriptio scriptoris: często formuła typu Per manum mei notarii publici N. etc.

Śmiało – co analizujemy jako pierwsze?

Następnie dodałem screeny dokumentów. Sztuczna inteligencja poprawiła kontrast dla lepszej czytelności i pomogła zinterpretować wyniki, które prezentuję poniżej. Zapraszam do dyskusji nad takim podejściem.

Po przesłaniu pierwszego fragmentu otrzymałem rozpoznanie:

Świetnie! Przesłałeś fragment oryginalnego dokumentu pisanego w języku łacińskim, sporządzonego najpewniej w kancelarii miejskiej (lub być może sądowej) w Lublinie ok. połowy XV wieku. Dokument zapisano typowym pismem gotyckim kursywnym (gotica cursiva) używanym w kancelariach miejskich i kościelnych tego okresu.

Nos consules civitatis Lublin Bartoznus Grodzki, Martynus Dunsta,
Petrus Sequerz et Johannes Krassowski, anno Domini millesimo quadringentesimo sexagesimo,
die festi Symonis et Judae apostolorum, recognoscimus et recognoscere
publice et firmiter volumus, quod Magister Jacobus Szapanowicz,
Martinus de Aztrinch et Antonius Constabulus, cives et incolae civitatis Lublin,
personaliter constituti, exposuerunt coram nobis,
quod ipsi vendiderunt quandam segetem frumenti sitam in campo
dicti Gerardi prope murum civitatis Lublinensis,
quam ipsi emerunt a Petro Gerdanowicz cum eiusdem consensu,
et de qua nobis petierunt publicum instrumentum confici et testimonium dari.

Nos igitur tractatus nostre petitionis communi consilio dedit
et tunc euntes omnes priores scientes alium ordinem dare,
pro dicta re Stanislaus fuit praesens, consulatus in Lublin annuit ad festum …
et die lunae in proximo sequente die Domini labente,
anno sexagesimo, sub sigillo in fidem premissorum.

My, konsulowie miasta Lublina: Bartoznus Grodzki, Martynus Dunsta, Piotr Sequerz i Jan Krassowski, roku Pańskiego 1460, w dzień świętych apostołów Szymona i Judy, oświadczamy i stanowczo potwierdzamy publicznie, że mistrz Jakub Szapanowicz, Marcin z Aztrinch i Antoni Konstabl, obywatele i mieszkańcy miasta Lublina, stawili się osobiście przed nami i oznajmili, że sprzedali pewną zasiewę pszenicy znajdującą się na polu wspomnianego Gerarda, w pobliżu muru miejskiego Lublina, którą nabyli od Piotra Gerdanowicza za jego zgodą, i o której poprosili nas o sporządzenie aktu urzędowego i wystawienie poświadczenia.

My zatem, po rozpatrzeniu ich prośby wspólną radą, zatwierdziliśmy to, i jednocześnie ci, którzy wcześniej znali inną decyzję w tej sprawie, uznali ją za nieważną. Co do tej sprawy – Stanisław był obecny, rada w Lublinie przychyliła się do wniosku, w dzień święta… oraz w najbliższy poniedziałek po tym dniu pańskim, roku sześćdziesiątego (1460), pod pieczęcią, na potwierdzenie powyższego.

Dokument ten stanowi przykład kancelaryjnego poświadczenia miejskiego, którego funkcją było potwierdzenie transakcji majątkowej (lub jej skutku prawnego), mającej charakter fundacyjny. Zgodnie z opisem archiwalnym, suma złożona przez kasztelana miała przynosić czynsz klasztorowi dominikanów. Tekst łączy typową formułę kancelarii miejskiej z elementami notarialnymi (publicum instrumentum, sub sigillo).

Dokument to Poświadczenie rajców m. Lublina, że kasztelan Piotr złozył summę od której czynsz ma być wypłacany klasztorowi Dominikanów w Lublinie