O Górce Dominikańskiej na rycinie Gierymskiego

Wesprzyj portal, udostępniając znajomym:

W jednym z numerów „Kłosów” został zamieszczony widok miasta naszego, przedstawiający część Podwala i Górki Dominikańskiej, ze wspaniałym Kościołem św. Stanisława, należącym do zakonu OO. Dominikanów. Obraz ten „zdjął z natury” Aleksander Gierymski.

widok gierymski kłosy 1885 nr 1024 do art z wbc o górce dominikańskiej

W głębi na lewo ukazuje się naszym oczom część Klasztoru OO. Dominikanów, z tylną częścią Kościoła św. Stanisława, z chórem zakonnym i kaplicą niegdyś Drzewa Krzyża Świętego. Nad domami przypartymi do murów kościelnych góruje wieża, zwana Trynitarską, wznosząca się pod dawną „furtą jezuicką”, łączącą miasto z byłym dziedzińcem przedkościelnym OO. Jezuitów, znajdującym się już poza murami miasta. Dalej na prawo spostrzegamy tyły kamieniczki, zwanej kiedyś „małym ratuszkiem”, która w 1600 roku została nabyta przez miasto od Archidiakona Lubelskiego, ks. Bartłomieja Sabinka, w zamian za wieś Dziesiątą. W kamienicy tej, gdy jeszcze była własnością Archidiakona po zajęciu Wielkiego Ratusza na sądy Trybunalskie, Grodzkie i Ziemskie, rezydował Magistrat i Archiwa Ławnicze. Dopiero po 1821 roku zostały one przeniesione do nowo wybudowanego ratusza, w którym Magistrat do dzisiaj rządy swe odbywa. „Mały Ratuszek”, gdy po 1600 roku przeszedł pod władanie miasta, dopiero po 1870 roku przeszedł na własność prywatną, sprzedany przez licytację publiczną. Wznoszący się Klasztor i Kościół OO. Dominikanów był fundowany w 1342 roku przez Kazimierza Wielkiego, na miejscu gdzie niegdyś wznosiła się Kaplica św. Krzyża, będąca w obrębie murów miasta, ciągnących się dołem pod górą. Pierwotnie Kościół Św. Stanisława był o wiele krótszy, niżeli dzisiaj, albowiem w 1658 roku Janusz Tyszkiewicz, Wojewoda Kijowski, kazał dobudować swoim kosztem chór zakonny, który połączył przejściem z klasztorem i ozdobił pięknymi sztukateriami i freskami. Pod tym chórem, znajdują się piwnice grobowe, w których spoczywają zwłoki: 1) Andrzeja Biskupa Kijowskiego (Mikołaja Trestki z Gwartowej Woli), zmarłego w 1434 roku, który w 1420 roku, uchodząc z Kijowa przed napadem Tatarów, powierzone sobie przez Kniazia Grzegorza drzewo Krzyża Świętego przywiózł do Lublina. Oddał je OO. Dominikanom, a następnie sam w klasztorze osiadł; 2) Kniazia Grzegorza, przybyłego do Lublina w 1422 roku, którego zmuszono wraz żoną i dziećmi do opuszczenia Kijowa. Gdy osiadł w Lublinie, zamieszkał na zamku Lubelskim, korzystając z gościnności Króla Kazimierza Jagiellończyka, gdzie też ok. 1436 roku umarł i został pochowany obok Biskupa Andrzeja; 3) Maryny, małżonki Kniazia Grzegorza; 4) Ignacego – ich syna. Tuż obok chóru jest kaplica , którą zbudowali Firleje, celem pomieszczenia w niej relikwii Drzewa Krzyża Świętego, którego niebawem usunięto, przenosząc do skarbca. W 1838 roku Kaplica została odnowiona i poświęcona ku czci NMP Paryskiej.

Po prawej stronie rysunku, na przednim jego planie, widzimy jeden z pawilonów piętrowego gmachu, w którym niegdyś mieściły się Siostry Miłosierdzia wraz ze Szpitalem św. Łazarza, tuż obok Kościoła św. Wojciecha (fundowanego w 1611 roku przez Stanisława Gawarskiego, starostę Gostyńskiego, a zamkniętego w 1835 roku po przeniesieniu Szpitala św. Łazarza i Sióstr Miłosierdzia do gmachu Karmelitanek Bosych.

Domki drewniane na pierwszym planie, wzniesione były na miejscu dawnego cmentarza Św. Łazarza. Należały do tej części miasta, zwanej Podzamczem.

Na koniec przytoczyć jeszcze należy, historię zapisaną w tym czasopiśmie, dotyczącą roku 1655. W tym czasie miał miejsce najazd moskiewski na Lublin, podczas którego Złotareńko z Danielem Wyhowskim i Piotrem Iwanowiczem Wojewodą Moskiewskim oblegli miasto. Pewnego dnia wraz z 30.000 piechurów, przeszedłszy Bystrzycę pod Tatarami, przypuścili straszliwy szturm do miasta od strony Górki Dominikańskiej i Bramy Krakowskiej. Miasto nie mogąc odeprzeć ataku, zawarło układ z Piotrem Iwanowiczem i dało 10.000 złp okupu. Pomimo tego uległo zrabowaniu i spaleniu. W 1879 roku przy kopaniu fundamentów pod oficynę w podwórku domów Nr. 53 i 54, wydobyto z ziemi kości ludzkie i dwa groty z kopii husarskich, a dalej na stoku górki – naramiennik pancerza husarskiego.

Źródła:
W.K. Zieliński, Podwale i Górka Dominikańska w Lublinie, W: „Kłosy. Czasopismo Ilustrowane Tygodniowe”, 1885 nr 1034.
Widok na Górkę Dominikańską, A. Gierymski, W: „Kłosy. Czasopismo Ilustrowane Tygodniowe”, 1885 nr 1024.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *