Historia Wojewódzkiej Biblioteki im. Hieronima Łopacińskiego sięga 1907 roku. W marcu tegoż roku, po wielu staraniach, grupa obywateli lubelskich, w osobie dr Mieczysława Biernackiego, dr Kazimierza Jaczewskiego, dr Aleksandra Jaworowskiego, dr Władysława Modrzewskiego, Tadeusza Piotrowskiego, Edmunda Sachsa, Aleksandra Schoeneicha, Juliana Vettera i Konstantego Zaremby, zorganizowała i zalegalizowała ustawę Towarzystwa Biblioteki im. H. Łopacińskiego.
Instytucja niemal od początków swojego istnienia borykała się z problemami finansowymi, co też spowodowało opóźnienie oficjalnego otwarcia. Stało się to dopiero 26 kwietnia 1908 roku w gmachu po-dominikańskim na Starym Mieście.
W swoim posiadaniu miała już potężny księgozbiór liczący ok. 11.000 tomów, spory dział rękopisów i blisko 1000 przedmiotów należących do działu archeologicznego. Zbiory w dziale rękopisów były spuścizną po zmarłym Hieronimie Łopacińskim – badaczu dziejów Lublina. Najcenniejszymi ze zbiorów były odpisy dawnych akt, stanowiących źródło do badań nad historią Lublina. Wśród nich znalazły się odpisy przywilejów i dokumentów cechowych a także liczne materiały etnograficzne.
Mieszkańcy Lublina okazali niewyobrażoną solidarność. Zarówno osoby prywatne, jak i wielcy przemysłowcy od razu pośpieszyli z zasiłkami pieniężnymi oraz darami, aby wesprzeć nowo-powstałą instytucję.
Po wybuchu I wojny światowej, przez jakiś czas gmach biblioteki pozostawał zamknięty, przez co zmniejszyło się zainteresowanie społeczeństwa. Na przykład w 1917 i 1918 roku biblioteka czynna była jedynie 2 godziny dziennie. Powodem takiego stanu rzeczy były utrudnienia w ogrzewaniu pomieszczeń. Jednak najgorsze miało dopiero nadejść. W 1919 roku Lublin nawiedziły bardzo obfite opady deszczu. W związku z tym, dach siedziby biblioteki został poważnie uszkodzony do tego stopnia, że woda zamoczyła ściany. Zniszczeniu uległ spory zbiór książek.
3 lata później sytuacja diametralnie uległa zmianie. Magistrat m. Lublina ofiarował Bibliotece lokal, składający się z 6 sal w dawnym Trybunale Koronnym (Rynek 1). W końcu 1926 roku w zbiorach instytucji znajdowało się 27.550 dzieł w 42.108 tomach, skatalogowanych, 1728 rękopisów, 2294 rycin i sztychów; 695 map i planów. Spośród rękopisów – 23 miały autografy królewskie.
Źródło:
„Ziemia Lubelska” 1929 nr 294 [http://polona.pl – dostęp październik 2015]
